Fiyatlandırma modelleri
FOREX yatırımcıları sürekli bu soru ile karşı karşıya geliyor “Bu eğilim devam edebilir mi?” Bir eğilim boyunca, pozisyon açmak veya pozisyon kapamak ve karı toplamak kararını vermek oldukça zordur. Herhangi bir döviz çiftinin yönü asla tahmin edilemez. Ama teknik analiz teknikleri ile trend sinyallerini öğrenebilirsiniz.
Tamamlayıcı modeller (Continuation Patterns)
Tamamlayıcı modellerin size sunduğu: kısa bir konsolidasyon süresinden sonra döviz çiftinin yönü aynı mı olacak ve bu işlem tam hangi noktada bir neticeye varabileceğini öğrenmek.
Tabi tamamlayıcı modeller işlemlerin 100% kullanılamaz ama onları tanımlamanız büyük ölçüde başarılı olmanıza yardımcı olacaktır. Aşağıdaki tamamlayıcı modelleri tanımak için biraz zaman ayırın:
- Bayraklar (Flags)
- Takoz (Wedges)
- Üçgen (Triangles)
Bayrak (Flags)
Genellikle bir ile üç hafta arasında bir sürede meydana gelen, isminden de anlașılacağı üzere șekil bakımından bayrağı andıran formasyonlardır. Bu formasyon türü genellikle trendlerin ortalarında görülür. Bu formasyon türü trendin yavașladığı ancak tekrar aynı hız da devam edeceği șeklinde yorumlanır. Bayrak formasyonları genellikle devam formasyonu olarak görülür ancak çok nadir de olsa trend dönüșlerinde de meydana gelmektedir. Eğer bayrayağın oluşumundan önce döviz çifti bir yükseliş trendi oluşturmuş ise, bu bayrağa boğa bayrağı denilir. Eğer bayrağın oluşumundan önce döviz çifti bir düşüş trendi oluşturmuş ise, bu bayrağa ayı bayrağı denilir. Bayraklar genellikle kısa zaman aralığı kapsar. Tüm bayraklar aşağıdaki 5 özelliğe sahiptir ( 1. Şekile bakın):
Direnç seviyesi (A) – direnç seviyesi ve destek seviyesi paralel düzeydedir, boğa piyasası oluştuğunda destek seviyesinin üst tarafında yer almaktadır ve ayı piyasasında alt tarafında yer almaktadır.
Destek seviyesi (B) – destek seviyesi ve direnç seviyesi paralel düzeydedir, boğa piyasası oluştuğunda direnç seviyesininin alt tarafında yer almaktadır ve ayı piyasası oluştuğunda üst tarafında yer almaktadır.
Bayrak direği (Flagpole) (C) – trend bayrağın oluşmasına yardımcı olur. Boğa bayrağı direği, trendin başından itibaren bayrağın en yüksek noktasının arasındaki mesafeden oluşur ve ayı bayrağı direği bayrağın en düşük noktasına kadar mesafeyi kapsar.
Kırılmaa noktası (Breakout point) (D) – döviz çiftinin fiyatı direnç seviyesini (boğa bayrağı için) ve destek seviyesini (ayı barağı için) geçtiği nokta.
Fiyat öngörüsü (E) – Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( boğa bayrağı için) veya düşeceği fiyat ( ayı bayrağı için). Fiyat projeksiyonu, daha önce oluşmuş olan bayrak direği ile yaklaşık olarak eşittir.
1. Şekil – Bayrak
Takoz (Wedges)
Sıkıșma formasyonunda, yükseliș zirveleri için çizilen çizgi ile düșüș dipleri için çizilen çizgilerin aynı yönde olması ve daralması sonucu olușan ve simetrik üçgen formasyonunu andıran formasyonlardır. Takoz oluşumları boğa veya ayı olabilir ve bu önceki eğilime bağlıdır. Yükselen trend durumunda boğa takozu oluşur ve düşen trend durumunda ayı takozu oluşur. Takozlar genellikle kısa zaman aralığı kapsar. Tüm takozlar aşağıdaki 5 özelliğe sahiptir:
Direnç seviyesi (A) – direnç seviyesi destek seviyesine yaklaşıyor, boğa piyasası durumunda destek seviyesinin üst tarafında yer alıyor ve ayı piyasası durumunda alt tarafında yer alıyor.
Destek seviyesi (B) – destek seviyesi direnç seviyesine yaklaşıyor, boğa piyasası durumunda direnç seviyesinin alt tarafında yer alıyor ve ayı piyasası durumunda üst tarafında yer alıyor.
Direk (Flagpole) (C) – trend takozun oluşmasına yardımcı olur. Boğa takoz direği, trendin başından itibaren en yüksek nokta arasındaki mesafeden oluşur ve ayı takoz direği bayrağın en düşük noktasına kadar mesafeyi kapsar.
Kırılma noktası (Breakout point) (D) – döviz çiftinin fiyatı direnç seviyesini (boğa takozu için) ve destek seviyesini (ayı takozu için) geçtiği nokta.
Fiyat öngörüsü (E) - Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( boğa takozu için) veya düşeceği fiyat ( ayı takozu için). Fiyat projeksiyonu, daha önce oluşmuş olan takoz direği ile yaklaşık olarak eşittir.
2. Şekil - Takoz
Üçgen (Triangles)
Trendler, zaman zaman üçgene benzer șekiller üretirler. Üçgen formasyonlar, trend için yavașlama olarak nitelendirilebilmekle birlikte, zaman zaman trend dönüșlerine neden olması nedeniyle dönüș formasyonu olarak da nitelendirilebilir.
Üçgenler oluşumları boğa veya ayı olabilir ve bu önceki eğilime bağlıdır. Yükselen trend durumunda boğa üçgeni oluşur ve düşen trend durumunda ayı üçgeni oluşur. Üçgenler genellikle uzun zaman aralığı kapsar. Tüm üçgenler aşağıdaki 5 özelliğe sahiptir ( 3. Şekile bakın):
Direnç seviyesi (A) – yatay direnç seviyesi (boğa veya yükselen üçgen için) veya destek seviyesine yaklaşan düşen destek seviyesi (ayı veya düşen üçgen için)
Destek seviyesi (B) – destek seviyesi direnç seviyesine yaklaşıyor (boğa veya yükselen üçgen için) veya dikey düzeyde ( boğa veya düşen ücgen için)
Direk (Flagpole) (C) – trend üçgenin oluşmasına yardımcı olur. Boğa üçgen direği, trendin başından itibaren en yüksek nokta arasındaki mesafeden oluşur ve ayı üçgen direği bayrağın en düşük noktasına kadar mesafeyi kapsar.
Kırılma noktası (Breakout point) (D) – döviz çiftinin fiyatı direnç seviyesini (boğa üçgeni için) ve destek seviyesini (ayı üçgeni için) geçtiği nokta.
Fiyat ögörüsü (E) – Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( boğa üçgeni için) veya düşeceği fiyat ( ayı üçgeni için). Fiyat projeksiyonu, daha önce oluşmuş olan üçgen direği ile yaklaşık olarak eşittir.
3. Şekil – Üçgen
Dönüş formasyonları
Döviz yatırımcıları genellikle kendilerine şu soruyu sorarlar „Trend yönünü koruyacak mı?” Mevcut eğilime karşı işlem yapma kararı almak zordur. Fiyat yönünü koruyacak mı veya ters yöne doğru mu çekilecek, bunu asla bilmezsiniz.
Aşağıdaki trend dönüş formasyonlarını tanımak için biraz zaman ayırın:
- İkili tepe/dip
- Üçlü tepe/dip
- Omuz- baş tepe/dip (Head-and-Shoulders Tops/Bottoms)
İkili tepe/dip
Fiyatların hızlı yükselișlerden/düşüşlerden sonra ulaștığı zirve/dip seviyesinde olușan düzeltme hareketinden sonra tekrar zirveye/dipe doğru yükseliș hareketinin gerçekleșmesi ile olușan formasyondur. İkili tepe ayı formasyonu dönüşümüdür ve ikili dip boğa formasyonu dönüşümüdür. Yükselen trend durumunda ikili tepe oluşur ve düşen trend durumunda ikili dip oluşur. İkili tepe ve dipler genellikle uzun zaman aralığı kapsar. Tüm ikili zirve ve dipler aşağıdaki 4 özelliğe sahiptir (4. Şekilde bakın):
Direnç seviyesi (A) – yatay veya hafif açılı direnç seviyesi.
Destek seviyesi (B) – yatay veya hafif açılı destek seviyesi.
Kırılma noktası (C) – döviz çifti fiyatı, yatay direnç seviyesini (ikili dip için) veya yatay destek seviyesini (ikili tepe için) geçtiği nokta.
Fiyat öngörüsü (D) – Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( ikili dip için) veya düşeceği fiyat ( ikili tepe için). Fiyat projeksiyon direnç ve destek seviyesi düzeyi arasındaki mesafeye yaklaşık olarak eşittir.
4. Şekil - İkili tepe
Üçlü tepe/dip
Sık olmamakla birlikte ikili tepe ve dip formasyonlarında dönüș hareketi bașlamadan önce trend yönünde hareketler meydana gelebilir. Örneğin, ikili tepe formasyonunun görüldüğü paritelerde formasyon için çizilen dönüș çizgisinden tepki alımları gerçekleșerek üçüncü bir tepe olușabilir. Benzer bir șekilde ikili dip formasyonunun dönüș çizgisinden gelen satıș dalgası üçüncü bir dibin olușumuna neden olabilir.
Üçlü tepe ayı dönüşümüdür ve üçlü dip boğa dönüşümüdür. Yükselen trend durumunda üçlü tepe oluşur ve düşen trend durumunda üçlü dip oluşur. Üçlü tepe ve dipler genellikle uzun zaman aralığı kapsar. Tüm üçlü zirve ve dipler aşağıdaki 4 özelliğe sahiptir.
Direnç seviyesi (A) – yatay veya hafif açılı direnç seviyesi.
Destek seviyesi (B) - yatay veya hafif açılı destek seviyesi.
Kırılmaa noktası (C) - döviz çifti fiyatı, yatay direnç seviyesini (üçlü dip için) veya yatay destek seviyesini (ikili tepe için) geçtiği nokta.
Fiyat öngörüsü (D) – Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( üçlü dip için) veya düşeceği fiyat ( üçlü tepe için). Fiyat projeksiyon direnç ve destek seviyesi düzeyi arasındaki mesafeye yaklaşık olarak eşittir.
5. Şekil- Üçlü tepe
Omuz-Baş Tepe/Dip (Head-and-Shoulders Tops/Bottoms)
Fiyatlar bir tepe yaptıktan sonra küçük çaplı bir düşüş olur ve SOL OMUZ oluşmuş olur. Ardından fiyatlar sol omuz hizasını geçer. Bu durumda da oluşan tepeye BAŞ adı verilir. Fiyatlar tekrar geri çekilerek boyun hizasına geri gelir. Son kez fiyatlarda bir yükseliş görülür ve bu yükseliş de genellikle sol omuz hizasında veya daha aşağısında olur. Burada da SAĞ OMUZ oluşmuş olur.
Bu da düşüş trendinde olup trend dönüşlerinde görülen bir formasyondur. Fiyatlar bir dip yaparak SOL OMUZU oluşturur. Fiyatlar daha sonra bir satış daha yiyerek daha önce oluşan sol omuzu da aşağı kırarak bir dip daha yapar bu da BAŞ bölümünü oluşturur. Son olarak bir yükseliş daha yaşanır ve sol omuz seviyesine kadar yaşanacak düşüş hareketi de SAĞ OMUZU oluşturur.
Baş - Omuz tepe bir ayı dönüşüm formasyonudur ve Baş - Omuz dip bir boğa dönüşüm formasyonudur. Yükselen trend durumunda Baş-Omuz tepe oluşur ve düşen trend durumunda Baş-Omuz dip oluşur. Baş-Omuz formasyonları genellikle uzun zaman aralığı kapsar.
Tüm Baş-Omuz formasyonları aşağıdaki 5 özelliğe sahiptir (6. Şekile bakın):
Sol omuz (A) – yatay veya hafif eğilimli direnç seviyesi (baş-omuz tepe) veya yatay veya hafif eğilimli destek seviyesi (baş-omuz dip).
Baş (B) – yüksek yatay veya hafif eğilimli direnç seviyesi (baş-omuz tepe) veya yüksek yatay veya hafif eğilimli destek seviyesi ( baş-omuz dip).
Sağ omuz (C) – yatay veya hafif eğilimli ve sol omuz hizasında olan direnç seviyesi veya yatay veya hafif eğilimli ve sağ omuz hizasında olan destek seviyesi.
Boyun (D) – yatay veya hafif açılı destek seviyesi (baş-omuz tepe) veya yatay veya hafif açılı direnç seviyesi (baş – omuz dip).
Kırılma noktası (E) – döviz çifti fiyatı, yatay direnç seviyesini (baş-omuz dip) veya yatay destek seviyesini (baş-omuz tepe) geçtiği nokta.
Fiyat öngörüsü (F) - Büyük olasılıkla direnç seviyesini geçmesinden sonra döviz çiftinin yükseleceği ( baş-omuz dip için) veya düşeceği fiyat ( baş-omuz tepe için). Fiyat projeksiyon baş ve boyun seviye düzeyi arasındaki mesafeye yaklaşık olarak eşittir.
6. Şekil – Omuz baş formasyonları